بررسی سلامت هارد سرور
در دنیای دیجیتال امروز، داده‌ها ارزشمندترین دارایی هر کسب‌وکار محسوب می‌شوند. از وب‌سایت‌های فروشگاهی گرفته تا پلتفرم‌های سازمانی و استارتاپ‌های نوپا، همه برای ذخیره‌سازی اطلاعات، پردازش داده‌ها و اجرای سرویس‌های خود به سرور وابسته‌اند. در این میان، هارد سرور به‌عنوان قلب تپنده ذخیره‌سازی اطلاعات نقشی حیاتی دارد. اگر هارد سرور دچار مشکل شود، نه تنها سرعت و پایداری سرویس‌ها به خطر می‌افتد، بلکه احتمال از دست رفتن دائمی داده‌ها نیز وجود دارد. به همین دلیل، بررسی سلامت هارد سرور یک فرآیند ضروری برای وب‌مسترها، توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم است.
چرا بررسی سلامت هارد سرور اهمیت دارد؟
-
جلوگیری از از دست رفتن اطلاعات: هرگونه خرابی ناگهانی هارد می‌تواند به نابودی داده‌ها منجر شود.
-
کاهش ریسک Downtime: خرابی هارد مساوی است با قطع دسترسی کاربران به وب‌سایت یا سرویس شما.
-
افزایش طول عمر تجهیزات: بررسی دوره‌ای سلامت هارد باعث می‌شود مشکلات زودتر شناسایی و رفع شوند.
-
کاهش هزینه‌ها: تشخیص زودهنگام مشکلات به شما کمک می‌کند قبل از نیاز به بازیابی داده‌های پرهزینه یا تعویض کامل سخت‌افزار، اقدامات لازم را انجام دهید.
علائم هشداردهنده خرابی هارد سرور
برخی نشانه‌ها می‌توانند زنگ خطر خرابی هارد باشند:
-
کند شدن ناگهانی و غیرمعمول سیستم یا سرور
-
صداهای غیرعادی مانند کلیک یا تق‌تق از هارد
-
خطاهای مکرر در ذخیره‌سازی یا خواندن فایل‌ها
-
افزایش دمای غیرطبیعی هارد
-
کرش‌های مکرر سیستم‌عامل یا سرور
تشخیص زودهنگام این علائم می‌تواند جلوی بروز یک فاجعه بزرگ را بگیرد.
روش‌های بررسی سلامت هارد سرور در سیستم‌عامل‌ها
۱. در ویندوز
ویندوز ابزارهای داخلی برای تست سلامت هارد دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها Check Disk Utility (chkdsk) است که با دستور زیر اجرا می‌شود:
این ابزار سکتورهای معیوب را شناسایی کرده و تا حد امکان خطاها را برطرف می‌کند.
همچنین ابزار Windows PowerShell امکان استفاده از دستور زیر را فراهم می‌کند:
که اطلاعات اولیه‌ای از سلامت دیسک به شما می‌دهد.
۲. در لینوکس
مدیران سیستم‌های لینوکسی ابزارهای قدرتمندی برای مانیتورینگ هارد در اختیار دارند.
-
دستور smartctl از بسته‌ی smartmontools برای خواندن اطلاعات S.M.A.R.T:
-
دستور hdparm برای تست سرعت خواندن و نوشتن:
-
ابزار badblocks برای بررسی سکتورهای معیوب:
۳. در محیط‌های ابری و مجازی‌سازها
در دیتاسنترها یا سرورهای ابری، ابزارهای اختصاصی ارائه‌دهنده سرویس مانند VMware vSphere یا Proxmox VE اطلاعات دقیقی درباره سلامت دیسک در اختیار شما قرار می‌دهند.
فناوری S.M.A.R.T چیست و چه نقشی دارد؟
S.M.A.R.T یا Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology یک قابلیت داخلی در بیشتر هاردهای HDD و SSD است که وضعیت سلامت هارد را به‌صورت مداوم پایش می‌کند. این فناوری پارامترهایی مثل دما، خطاهای خواندن/نوشتن، تعداد سکتورهای معیوب و میزان روشن/خاموش شدن هارد را ثبت می‌کند. بسیاری از نرم‌افزارهای تست هارد، اطلاعات خود را از همین قابلیت استخراج می‌کنند.
نرم‌افزارهای پرکاربرد بررسی سلامت هارد سرور
-
Hard Disk Sentinel
یکی از کامل‌ترین نرم‌افزارها برای پایش هاردهای HDD و SSD. این نرم‌افزار سلامت کلی هارد، دما، خطاها و سرعت خواندن/نوشتن را نمایش می‌دهد. -
CrystalDiskInfo و CrystalDiskMark
-
CrystalDiskInfo: نمایش پارامترهای S.M.A.R.T و وضعیت سلامت کلی هارد
-
CrystalDiskMark: تست سرعت خواندن و نوشتن در شرایط مختلف
-
-
Open Hardware Monitor
نرم‌افزاری متن‌باز که علاوه بر هارد، دمای سایر قطعات سرور مثل CPU و GPU را نیز پایش می‌کند. -
SSDLife
مخصوص SSD طراحی شده و عمر مفید باقی‌مانده درایو را تخمین می‌زند. -
ابزارهای سازمانی
شرکت‌های بزرگی مثل HP و Dell ابزارهای اختصاصی خود (مانند HP Smart Storage Administrator و Dell OpenManage) را برای مانیتورینگ حرفه‌ای هارد سرورها عرضه کرده‌اند. این ابزارها بیشتر در دیتاسنترها و سازمان‌های بزرگ کاربرد دارند.
تست‌های مهم در بررسی سلامت هارد
-
Benchmark سرعت خواندن/نوشتن: برای اطمینان از اینکه هارد با سرعت استاندارد کار می‌کند.
-
Surface Test: بررسی سکتورهای فیزیکی برای شناسایی بخش‌های معیوب.
-
بررسی دما و ولتاژ: جلوگیری از آسیب‌های ناشی از گرما یا نوسانات برق.
-
مانیتورینگ خطاهای I/O: تشخیص مشکلات ارتباطی بین هارد و سیستم‌عامل.
راهکارهای پیشگیرانه برای حفظ سلامت هارد سرور
-
بکاپ‌گیری منظم
هیچ روشی جایگزین بکاپ نیست. استفاده از استراتژی‌هایی مانند ۳-۲-۱ Backup (سه نسخه بکاپ، در دو رسانه متفاوت، و یک نسخه در محل جداگانه) توصیه می‌شود. -
استفاده از RAID
RAID به شما امکان می‌دهد افزونگی ایجاد کنید و در صورت خرابی یک هارد، اطلاعات از بین نرود. -
تهویه و دمای مناسب
دمای بالا یکی از اصلی‌ترین دلایل خرابی هارد است. استفاده از خنک‌کننده‌ها و مانیتورینگ دما ضروری است. -
استفاده از UPS
نوسانات برق و قطع ناگهانی جریان می‌تواند به سکتورهای هارد آسیب بزند. UPS از این مشکل جلوگیری می‌کند. -
مانیتورینگ مستمر
استفاده از نرم‌افزارهای مانیتورینگ و هشداردهی به مدیر سرور کمک می‌کند قبل از خرابی جدی، اقدامات لازم انجام شود.
جمع‌بندی
هارد سرور بخش جدایی‌ناپذیر هر سیستم و زیرساخت دیجیتال است. خرابی آن می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به کسب‌وکار وارد کند. با استفاده از ابزارها و نرم‌افزارهای بررسی سلامت هارد، اجرای تست‌های دوره‌ای و به‌کارگیری راهکارهای پیشگیرانه مانند بکاپ‌گیری و RAID، می‌توان احتمال از دست رفتن داده‌ها را به حداقل رساند.
در نهایت، توصیه می‌شود مدیران وب‌سایت‌ها و سازمان‌ها برنامه‌ای منظم برای پایش سلامت هارد سرورهای خود داشته باشند تا پایداری، امنیت و سرعت سرویس‌های آنلاین تضمین شود.
